Bir kaç senedir maket kutularynyn üzerinde ?u yazmaktadyr:
"bu, ?u maket bu, ?u firmanyn lisans izniyle üretilmektedir"
(Mesela 1/72 Tamiya P-47D kutusunda "Manufactured under a license from Northrop Grumman System Coorperation" denmektedir)
Son senelerde yurtdy?yndaki bulunan ticari hukukun, ki ayny hukuk aslynda büyük kapsamda bizde de uygulanmaktadyr, getirmi? oldu?u bir zorunluluktur bu. Telif hakkyny ödeyerek ba?kasynyn ticari maly üzerinden para kazanan herkesin bunu yapmak ve kazanmy? oldu?u paradan bir kysmyny ürünün ticari sahibine pay olarak verme zorunlulu?u vardyr.
Her ne kadar hukuki konulary bir hukukçu gibi bilmesem de geli?meye çaly?yp muasyr medeniyete ula?mak isteyen ülkenin bir vatanda?y olarak medeni hukuk konusunda az çok bilgimi diri tutmaya çaly?yrym. Telif konulary da bunlardan biri.
Bu konuyu tekrar canlandyrmam da aslynda sabah vakti hlj.com adresinde görmü? oldu?um bir duyurudan kaynaklanmaktadyr:


hlj.com'un telif hakkyn sebebiyle ürünü geri ça?yrmasy

Yazyyy kabaca aktaracak olursak; Kow Yokoyama tarafyndan yaratylmy? olan Maschinen Krieger karakterinin bir firma tarafyndan haksyz kazanç sa?layacak ?ekilde üretilmesi sonunucunda olu?an kanuni olumsuzluk sebebiyle hlj.com isteyenlerin alynmy? olan mallaryn, tüm masraflary geri ödenecek ?ekilde, geri yollanmasyny istiyor.
Hele ki aslynda bu haksyz kazancy sa?layan Zitader adly firma zamanynda "bir günlük üretim hak"kyny almy? olsa bile. Olay bu "bir günlük hak" zamanyny geçirip hem elde kalanlary satyp hem de izin olmadan üretime devam edip kazanç sa?lamasyyla geli?mi?.
Bu olay ortaya çykynca hlj.com da bu ça?ryyy yapmy?.
Konu aslynda bizi de ilgilendiriyor.
Hepimiz çe?itli sebeplerle dekal basymyyla u?ra?yyoruz ve maalesef bunu yaparken de bu gibi konular bilerek göz ardy edilebiliyor ve hatta "ben yaptym oldu, kimse kary?amaz" tadynda yakla?ymlarda bulunuluyor. Ve dahasy bu tür davrany?lar destek bulabiliyor ve "n'olcak ki" deniliyor.
Hatyrlarsanyz geçti?imiz yakyn senelerde ülkemizde sivil havacylyk konularyny i?leyen dekal çaly?malary yapylmy? ancak bunlar yapanyn tastamam kendi eseriymi? gibi tanytylmy?ty. Ancak biliniyordu ki bu dekal çaly?malary aslynda "Nazca Decals" adly firmanyn birebir kopyasy idi.
O zamanlar bunun yanly? oldu?unu, telif hakky sebebi ile sorun olu?abilece?ini, en azyndan bu çaly?mayy yapan ki?ilerin do?ruyu açyklayarak ortaya bir ?ey sunmalary gerekti?ini söylemi?tik. O zaman yaygara kopmu? ve de konu bir süre sonra kapany?ty. (Ben hâlâ bu olay ortaya çykarsa yabancylaryn gözünde nasyl bir reklam etkisi olaca?yny dü?ünerek sykyntyya girmiyor de?ilim)
O çaly?mayy yapan ki?iler ise daha sonralary ancak tamamyyle kendi emekleri olan dekalleri bizlerle payla?my?lardy.
Di?er yandan bulmu? olduklary destek de beni ürkütmü?tü. Yki parça plastik parçasyny bir araya getirmenin zevkini haksyz kazanç ile kirletmeye çaly?manyn hiç bir zarary olmayaca?y anlamany ta?yyan ifadelerin ne yazyk ki bazylarymyzca dile getirilmi? olmasy hiç ho? de?ildi. Hatta ayny fikri geçen 2-3 ay öncesinde ülkemizde bulunan bir plastik model uçak kulübü üyesi olan bir ö?retmenin a?zyndan "Arkut ta zamanynda ?u sivil havacylyk dekalinin yapylmasynyn bu ?ekilde yapylmasynyn haksyzlyk oldu?unu söylemi?ti, ne olacak ki" dedi?inin duyunca üzüntüm artmy?ty.
Oysa elin hassasiyeti ortada ve aslynda olaylara hangi gözle bakmamyz gerekti?i apaçyk bellidir.
Bu olayy sadece dekal veya resin parça ço?altyp satmak diye dile getirmiyorum; bu foto?raf basymy da olur, bir fikri dile getirmek de olur. Önemli olan üretilen her hangi bir ?eyin asyl fikirbabasy kendimiz olmady?y sürece gerçek sahibini ama maddi ama manevi olarak pay sahibi yapmak ve haksyzlyktan uzak durmaktyr.
Etrafymyzdan ders çykarmaya devam edelim ve bu hobiyi kirletmeden, zevkini bozmadan hakkyyla ya?ayalym.
Saygylarymla,


Düzenleyen copilot_clumsy - 04/08/2008 Saat 09:08

ben ?imdi 113. filonun dekallerini yapmak istesem onlara ve McDonnel Douglas a telif ödemem mi gerekicek?

ama sava? uçaklary ve filolar ticari de?ilki. hadi havayollarynyn dekalleri olsa anlarym...

yada kutusunun üzerine fantom de?ilde mantom yazacaksynyz...

Size garip gelmesi bana ?iddetle garip geldi?inden devam ediyorum, neden garip :) Uçaklary vah?i do?adan yakalayyp evcille?tirip kullanmyyorlar ya :) Sonuçta dünyanyn en büyük endüstrisi olan silah endüstrisinin devleri tarafyndan tamamen kar amaçly üretiliyorlar. Aracyn ticari sefer yapyyor olmamasy o aracyn ticari olmady?y anlamyna gelmez ki.
Bu arada bu mesajda çok fazla kli?e kullanmy?ym. Araya bir de ordan burdan kula?ymda kalmy? "çakma jargon" ekleseymi?im ideal bir forum yazysy olacakmy? :) Neyse artyk kysmet...

evetabilerim haklysynyz ama benim aklyma sava? uçaklarynyda bir marka olabilece?i gelmemi?ti hiç :D

Dupeduz baska birisinin emeginin kopyalanmasi ile yapilmis bir seyi almamak sanirim en dogru davranis olur.

Düzenleyen KursadA - 05/08/2008 Saat 00:51

en basitinden The Lockheed Martin...(F-16,F-22)

Arabayla gittim,kula?ymyn pasyny sildim,geldim.