Uçak zaten 2 ki?ilik olarak yapylmy?,tek ki?ilik modeli yokki.
"B" modelinde sadece önde kumanda vardyr.
Bir zaman sonra bu bir zaafiyet olarak görülmü? ve acil durumlarda,öndeki pilota bir?ey olursa,arkadaki silah operatörü de uça?y kullanabilsin diye arka tarafa da uçu? kumandalary konmu?tur.

Bunun geyi?ini uzun yyllar önce F-4 pilotlary ile yapmy?tyk. Fantezi olarak "Abicim ben binsem arkaya uçmaz my bu meret?" diye sormu?tuk. Pek gerçekle?meyecek bu duaya amin dememek için pilotlar hikayeyi ?öyle anlamy?ty.... Aklymda kalanlary aktarmaya çaly?ayym ama aradan 15 yyl gibi uzun bir süre geçti:
- Arkada uçan Silah Sistem Operatörü (SSO) - ki kendisi pilot de?ildir yani uça?y uçurmaz- uçu?lardaki aty?, radar, ke?if gibi kendi görevleri dy?ynda uçakta atan bazy sigortalary kontrol eder.
- Bu i?lem sadece arka taraftan yapylabilir. Bu nedende F-4'ün arka kokpitinde uçacaklara özel bir e?itim verilir.
- Uçak A/B'ye sadece ön kokpitten girer.
- Uça?yn arka tarafyndaki görü? çok kysytlydyr.
- Anormal duruma girme kazalarynda ardaka uçanlar fyrlatma açysy nedeniyle bazy F-4 kazalarynda ba?arysyz atlayy?lar yapmy?lardyr.
- SSO'laryn yany syra arka kokpitte e?itim uçu?lary için ö?retmen pilotlar uçabilmektedir.
- Sanyrym son yyllarda SSO'laryn ady Silah Sistem Subayy (SSS) olmu?tur...

Bu bilgilerde hatalar olabilir. Düzeltmelere açy?yz...

Haaa, topi?in gerçek konusuna dönersek bence Cömert Pa?a Hava Kuvvetleri'ndeki son uçu?unda komutan olarak sorumlu oldu?u Türk semalaryny selamlamakta kendince gökyüzünde geçen acy tatly 40 küsür senenin muhabesebesini yapmaktadyr. Ona ne mutludur ki çaly?ty?y kurumun en yüksek noktasyna gelmi?, çok basit uçaklardan yüksek teknolojiye sahip uçaklarda ba?aryyla uçmu?tur... Öndeki yüzba?y haliyle kumandalary komutanyna byrakmy?, jübile uçu?una "ev sahipli?i" yapmaktadyr.
Burada uçak komutany muhtemel ö?retmen olan pilot yüzba?ydyr.

USAF Phantom'larda arkada uçanlar GIB:Guy in Backseat olarak da anylyrlar.Yyllar önce okudu?um bir uçu? emniyeti yazysyny hatyrladym orada bir RF-4C gece uçu?unda ku? çarpmasy sonucu peri?an oluyor önde oturan pilot feci ?ekilde yaralanyyordu.Uça?y arkadan WSO indiriyordu ancak e?er hafyzam beni yanyltmyyorsa arka kokpitte ini? takymyny açmak için gereken kol ve flap kumandalary bulunmady?yndan ini? biraz maceraly olarak gerçekle?iyordu.Pilotun tamamen bayylmasyna ra?men bir ara bilincinin açylyp ini? takymlaryny açty?y ve flaplary gereken konuma getirdi?i tahmin ediliyordu.Pilot kazada bir gözünü kaybetmi?ti bu arada.

Düzenleyen HYAMAN - 29/02/2008 Saat 21:09

Merhaba,

Biraz kafam kary?ty. F4, F14, F15E gibi iki ki?ilik uçaklarda arkadaki koltuktan uçak uçurulabilir mi? WSO, RIO veya silah subayy diyelim, pilot mudur?

Mesela Amerikan donanmasy F14 filolaryny ço?unluk ile F18E ile de?i?tirince bir sürü silah subayy emekli mi oldu?

Yyi maketler

S.S.O, RIO vesaire asli olarak pilot de?ildir. Onlaryn görevi uça?yn silah sistemlerini kontrol etmektir.
Bir vücutta iki kafa olmaz.
Normal bir görev uçu?unda öndekinin yüzba?y arkadakinin ise binba?y oldu?u durumlarda ikisi de pilot olsa ne olacak o zaman?! Arada bir de rütbe farky var diye arkadakinin dedi?i mi olacak; zannetmem...
Lütfen içinde bulunmady?ymyz konularda konu?urken okuyuculary yanly? yönlendiren ifadelerden kaçynalym.
Size bu konuda bir kaç örnek vereyim:
1- E?itim aldy?ym özel uçu? okulunda bir de F-4 S.S.O' su vardy, o da benim gibi uçu? e?itimi alyyordu sivil pilot olmak için. Oysa ki askeri pilotlar ordudan ayryldyktan sonra sadece 3-5 adet synava girerler ve ayryyeten uçu? e?itimi almazlar.
2- ?u an T.H.Y' da uçmakta olan eski S.S.O.lar typky uçu?a yeni ba?layan ve uçu? deneyimi az olan sivil kökenli II. pilotlar gibi çift syrma ta?ymaktadyrlar. Onlar da belli bir süreden sonra üç syrmaya geçecekler. Oysa ki ordudan ayrylma pilotlar uçu? tecrübeleri yeterli oldu?u için direkt olarak üç syrma takmaktadyrlar.
En do?rusunun i?in içinde yer alan birisini bulup bilgi almak oldu?u bir fikir aly?veri?inde maalesef do?ru oldu?u ispatlanmamy? duydu?umuzu ya da resmi olmayan yazylardan okuduklarymyzy ilaha ki yekili a?yzmy?yz gibi aktarmaya çaly?yyoruz ki kanymca do?ru bir ?ey de?il.


Düzenleyen copilot_clumsy - 01/03/2008 Saat 07:38

Arkadaki bayylsa fuze bataryalary tepeleyemecek.. ondekinin kyly dönse uçak inemeyecek (inerse kyç üstü) demek mi oluyor bunca açyklama...:)

Ok F-4 pilotlaryna bi?i olmaz anladym Arkutcum sagol... hehe

konu oldukça ho? bir noktada, hemen dahil oluyorum muhabbete...

öncelikle F-16D atlama modlaryny yazayym. arkada?lar F-16D'de 3 farkly tür atlama modu mevcuttur. bunlar:

1)AFT: bu modda hangi kokpit çekerse çeksin önce arka sonra ön atar.
2)NORM: bu modda arka çekerse sadece arka atylyr, e?er ön çekerse önce arka sonra ön atylyr.
3)SOLO: bu modda arka çekerse sadece arka, ön çekerse sadece ön atylyr.

Bu modlary ayarlamak için gerekli "T-handle" arka kokpitte uyary lambalary paneli altynda bulunur. E?er tek pilot uça?y uçuracaksa bu T-handle'y SOLO moda alyr. böylelikle AFT modda veya NORM modda önce arka sonra da ön fyrlatylmasy esnasynda ön koltuk için olu?an 0.4 saniyelik gecikme zamanyny önlenir.

F-4'te ise bu ayrym yoktur. ister ön ister arka çeksin, önce arkadaki sonra öndeki fyrlatylyr. ama sa?lykly bir atlama için uça?yn belirli bir açy, yükseklik ve hyzda olmasy gerekir. örne?in uçak dönerek dü?erken ba?a?a?y pozisyonda asla atlama yapylmaz ...

?imdi gelelim F-4'ün olayyna. Sayyn "tozbek"'in yazdy?y gibi F-4'ün arka uçucusu aslynda silah sistem subayy (SSS veya eskiden oldu?u gibi SSO veya orijinali Weapon system officer-WSO) olup SSS e?itimi almy? pilotlar da bu görevi yapabilir. bröveleri vardyr ama asli olarak uçak uçuramazlar. ancak ön pilot herhangi bir nedenle ellerini uçak kumandalaryndan çekti?inde kumandayy geçici olarak devralabilirler. "tozbek" arkada?ymyz SSS'nyn görevlerini gayet güzel özetlemi?, anlatylacak fazla bir?ey byrakmamy?. dedi?i gibi F-4 arka kokpitten A/B'ye girmez, arkadan indirmek imkansyz gibidir, sayyn "HYAMAN"yn dedi?i gibi arkadan slat/flaplar kontrol edilemez, yalnyzca gaz kollaryyla A/B altynda belirli devirler ile motorlara kumanda edilebilir.

F-4'te arka kokpit uçucusu uça?yn kontrolünden ziyade silah sistemleri ve navigasyonla ilgilenir. yani sayyn "nezih"in anlatmaya çaly?ty?y gibi arkadakine bir ?ey olursa öndeki pilot sadece körlemesine aty? yapar.(F-4'te silah kumandalary sadece önde vardyr) e?er öndekine ciddi bir?ey olursa arkadakinin yapaca?y en akyllyca ?ey uça?y terketmektir.

F-16'da ise durum biraz daha olumlu. F-16'da arkadaki pilotun görü? açysy F-4'e nazaran daha iyidir. ayryca ön pilotun HUD'ynyn görüntüsü arkaya verilir ve arka pilot tarafyndan önündeki ekrandan izlenebilir. ayryca uçu? ve ini?le ilgili çe?itli kumandalar yine arkadan verilebilir. ama ne olursa olsun arkadan uçak indirmek çok zor bir ?eydir...

sayyn "copilot_clumsy" gerçekten güzel bir ?ey anlatmy?. SSS'lary aslynda pilot kategorisinde yetkilendirilmediklerinden daha sonra uçak uçurmalary için bazy uçu?/yer dersleri almak durumundadyr. ancak yanly? anla?ylmasyn arada çok ince bir nüans var SSS'lary asla ön kokpitte uça?yn asyl kumandalaryyla uçurulmaz (bu dünyanyn her hava kuvvetinde böyle) ama hepsi pilotlarynda uçtu?u kadar e?itim uçu?una çykar ve ayny muayenelerden geçer. yine "copilot_clumsy" arkada?ymyzyn dedi?i gibi her pilot e?er o gün uçu?u varsa doktora mutlaka muayene olarak uçu?a çykar. antibiyotik, a?ry kesici vb ilaç kullanyyorsa veya sadece "kendimi kötü hissediyorum" bile dese o gün uçu?a çykmaz.

"copilot_clumsy" arkada?ymyz ?öyle bir yazmy?: "Normal bir görev uçu?unda öndekinin yüzba?y arkadakinin ise binba?y oldu?u durumlarda ikisi de pilot olsa ne olacak o zaman?! Arada bir de rütbe farky var diye arkadakinin dedi?i mi olacak; zannetmem..."

filolarda aradaki denge zaten çok iyi kurulur. e?er arkada SSS uçuyorsa ve rütbesi ön pilottan üst ise asyl sorumluluk yine öndedir ve arkadaki bunu bilir. ama yanly? anla?ylmasyn havaya çykynca öndeki ne olursa olsun kraldyr, asar keser falan katiyen olamaz..sonuçta i?in içinde askerlik var ve kalkan her uçak mutlaka yere iner :)

ikisi de pilot ise ve arkadaki üst rütbeli ise bu uçu? muhtemelen bir e?itim uçu?udur ve arkadaki daima ö?retmendir. dolayysyyla arkadaki gerekli uyarylary yapar. ancak e?itim uçu?lary haricindeki uçu?larda zaten üst rütbeliler her zaman önde uçar.




Düzenleyen balpete?i - 01/03/2008 Saat 22:32

Bildi?im kadary ile bu sitede uçak maketi yapan ki?iler uçaklar konusunda cahil de?iller.
O yüzden ki?i espiri konusunda daha akyllyca bir yakla?ym bekliyor.
Espiri aptalca yapylan ve dolayysyyla illahaki aptalyn anlayaca?y bir ?ey de?ildir. Dünya literatüründe genelde de?er gören espiriler hep zihni kurcalayanlar olmu?tur. Hatta bazy durumlarda ki?ileri kahkahaya bile bo?masyna gerek kalmaz.
Dany?manlyk için para talep etmeyece?imi ?imdiden beyan ederim.
Öte yandan espiri konusunda fikir beyan ederken bir zamanyn Yspanyol Dili ve Edebiyaty mezunu oldu?umu iletmekten zevk duyarym.

Düzenleyen copilot_clumsy - 02/03/2008 Saat 15:12